مقدمه برنامه ریزی استراتزیک درسازمانهای آموزشی فرایندی مشارکتی، فراکنشی،نظام مند، پویامداوم مستمرمبتنی براولویتها، چشم اندازها ومأموریتهاست که می کوشدازطریق بررسی محیط خارج وداخل سازمان،شناخت تأثیراین دومحیط بریکدیگر،اتخاذ استراتژیهای مناسب،بسیج وسازماندهی منابع مادی وانسانی وانجام اقدامات اثربخش،هدف های کلی وعینی سازمان آموزشی راتحقق بخشد. افزایش تقاضا برای سازمان های آموزشی هم زمان باکاهش منابع منابع دولتی،تخصصی شدن وکاربردی شدن نیازهای آموزشی،وجوددانش وفناوری،توجه به رشته های تحصیلی پر بازده والگوی تأمین مالی سنتی ازجمله دلایل نیازبه برنامه ریزی استراتژیک درسازمانهای آموزشی هستند. برنامه ریزی استراتژیک درنظام آموزشی ارائه ، برنامه ریزی استراتژیک به عنوان یک فرایند پویا با دورنگری نسبت به واقعیات وموقعیتهای موجود راهبردهاوتاکتیکهای مؤثربرای رسیدن به فردای بهترراامکان پذیرمی سازد.دراین نوع برنامه ریزی مشارکت ه مه افرادذی نفع، ذی ربط وذی علاقه مبنای بازاندیشی، بازسازی وبازآفرینی درنظام آموزشی است.راجرکافمن وجری هرمن فرایندبرنامه ریزی آموزشی استراتژیک رادرقالب سه زمینه اصلی بازنمایی نموده اندکه عبارت است از:باز اندیشی، بازسازی ساختارها وبازآفرینی.امربازاندیشی ازمقصدهاونتایج نظام آموزشی آغازمی شود.این امربرمبنای اطلاعات حاصل ازدورنگری وگردآوری داده ها میسرمی گردد.بازسازی ساختارنظام آموزشی، به برنامه ریزی و ارائه الگوهانیازداردوبازآفرینی نظام آموزشی حاصل تعامل واجرای سه زمینه دورنگری،گردآوری داده هاوبرنامه و برنامه ریزی است. دربرنامه ریزی استراتژیک، یاران آموزشی نخست با تعریف آینده مطلوب و سپس، شناخت )9331اقدام میکنند(کافمن وهرمن، »فراکنشی وضعیت موجودبه تعیین نیازهامیپردازندوبرای رفع آنهابه گونه ای . لازمه برنامه ریزی استراتژیک برخورداری ازتفکراستراتژیک است منظورازتفکراستراتزیک ژرف نگری بخردانه درسه سطح برنامه ریزی ریزی استراتژیک،فراسوی کلان(جامعه،جهان)،کلان(سازمان)وخرد(فردیاگروه کوچک درون سازمان)است.نتایج حاصل ازسطح خردتشکیل دهنده نتایج حاصل ازسطح کلان است.همچنین نتایج و پیامدهای حاصل ازسطوح خردوکلان، نتایج سطح فراسوی کلان را تشکیل می دهند.بدون توجه به اینکه ما درکدام سطح واردعمل می شویم؛ نتایج عمل ما برروی کل نظام آموزشی تأثیرمی گذارد.ت گذاری وتصمیم گیری نیز مستم شناسایی قوتها،ضعفها،فرصتهاوتهدیدهای درونی وبرونی نظام آموزشی است وتگذاری وتصمیمگیری برای هریک ازسطوح خرد یا کلان برروی هرسه سطح اثرمیگذارد.دربرنامه ریزی استراتژیک نیازسنجی مستم تعیین سطح برنامه ریزی وحاصل تفاوت میان وضع مطلوب ووضع موجوداست. گرفته شده ودراصل به معنای رهبری ارتش strategos تعریف استراتزیک:واژه استراتژی ازمعادل یونان آن stratos وپیروزی درنبردبوده است.استراتژدریونان باستان به رهبری ارتش اطلاق می شد.این واژه شامل دوجزء )، اکنون این مفهوم کاربرد GrandLarrousse1995به معنای رهبری وهدایت است(ageinبه معنای ارتش و
-فعال سازی ذهن : 2 -نهادین ساختن خشونت. 9 وسیع تری یافته است.واژه استراتژی به چهارمقوله استناد می کند : استراتژی به عمل بخردانه ای اطلاق میشودکه بتواندمجموع نیروهای بلااستفاده رابسیج نموده،سازمان داده،هدایت -بهبودبخشیدن به بازنمایی ذهن 3)charnay1995p22( کند.این نیروهامیتواندمنابع،نظامها،اجتماعات وافراد باشد افزایش بازنمایی بخردانه ازواقعیتهاودرنتیجه به شیوه ای دیگرعمل کردن برای پیشگیری وپیش بینی حوادث اتفاقی -توجه به عامل زمان وتفکیک آن به دوسطح: زمان تاکتیک،که گردش آن بدون توقف وپیوسته است وانجام امور 1 خردوبی نهایت مولددرحیات یک سازمان را شامل می شود. زمان استراتژیک، که گردش آن ناپیوسته است وبرای تصمیمات بزرگ وعمده تنظیم میشودزیربنای آن مکاتب واصولی است که تفکرانتقادی مداوم راامکان پذیر میسازد درزمان استراتژیک می توان هم گذشته رابا یادآوری بازسازی نمودوهم آینده راباپیش بینی های سازنده ابداع نمود برنامه ریزی درون به برون: اگردربرنامه ریزی،سازمان الویت داشته باشد ونفع آن مورد نظرباشد، برنامه ریزی وواکنشی است.فرایند این نوع برنامه ریزی بامرحله تشخیص وتحلیل مسائل آغازمیشود. وروش»درون به برون هایی برای ترمیم واصلاح کژیهاوکاستیهاپیشنهادمیشود.موفقیت واکنشی به درجه اعتبارهدفهای موجوداست. برنامه ریزی برون به درون:اگردربرنامه ریزی،جامعه اولویت داشته باشدوبرنامه ریزان ازبرون وبادرنظرگرفتن نفع جامعه به درون سازمان و پیامدهای آن نگاه می کنند. ازاین دیدگاه بهبود جامعه درزمان حال وآینده هدف قرار میگیرد.سازمان آموزشی یک وسیله،ازوسایل بسیار،تلقی میشودکه بایدنقش خودرابرای تحقق هدف یادشده ایفاکند. وفراکنشی است.وهرآنچه سازمان میتواندبرای خدمت به جامعه انجام میدهد.» برون به درون این نوع برنامه ریزی واژه های فرااستراتژیک،فرامنطق،فرازبان وفراشناخت:توجه به تنوع پدیده ها،خارج اززمان ومکان وبه طورکلی مسئله روش شناسی رادررشته های علمی،تمدنهاوتاریخ،مطرح میکند.بایدروش شناسی جدیدی درمدیریت اتخاذشود. هرگاه دربرنامه ریزی آموزشی بهبودمحصول(موفقیت درجریان یاددهی،یادگیری)موردنظرباشد،برنامه ریزی در سطح خردانجام میگیرد.درصورتی که به بهبودبرون داد(افزایش قبولی وفارغ التحصیلان)توجه داشته باشیم،برنامه ریزی درسطح کلان واگربهبودپیامدها(شهروندان مولدومطلع)درنظرباشدبرنامه ریزی درسطح فراسوی کلان است. بازسازی ساختارها:بازسازی ساختارهابه معنای تغییرآنچه برای دستیابی به نتایج موردتوافق جمعی بایدتغییرکنداست بازآفرینی:بازآفرینی درفرایندبرنامه ریزی استراتژیک شامل اجراوارزیابی است نتیجه گیری برنامه ریزی استراتژیک واکنشی یا فراکنشی است. برنامه ریزی واکنشی، درجستجوی راه حل برای فشارهای دنیای درحال تغییروبحرانهای ناشی ازآن است. برنامه ریزی فراکنشی قبل ازاینکه فشارها ومسائل به بحران تبدیل شود وخساراتی به بارآورددرجستجوی ایجاد تغییراست. باتفکیک نتایج ازوسایل وتقسیم نتایج به سه سطح خرد،وفرا سوی کلان، یاران آموزشی درجستجوی خیرمشترک می کوشند. خیرمشترک حاصل تمیزمیان نیازهاوشبه نیازها و فرصتهاوتهدیدهای درون وبرون سازمانی است.برنامه ریزی استراتژیک ، ضعفها ، حصول توافق جمعی درباره قوتها طی . بازسازی ساختارها وبازآفرینی به وسیله کلیه یاران آموزشی حاصل می گردد ، گذرازفرایندبازاندیشی منبع ).دیدگاههای نودربرنامه ریزی آموزشی.تهران:سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه 9311 مشایخ،فریده( مرکزتحقیق وتوسعه علوم انسانی ،)
مقدمه برنامه ریزی نظام آموزشی شامل آموزش مستمرضمنی،آموزش رسمی وآموزش غیررسمی که
درذیل بیان شده آموزش مستمرضمنی:این نوع آموزش به هرآنچه که انسان درطول عمر،به گونه ای
سازمان نیافته ونامنظم درزمینه های دانش،توانش وبینش فرا می گیرداتلاق می گرددآموزش مستمر
ضمنی ازطریق تجربیات شخصی روزمره باتوجه به محیطی که فرددرآن رشدمییابدوکاروزندگی می کند
به دست میآبدمانندمحیط خانه وخانواده،محیط کار،آموزش رسمی:این آموزش ازکودکستان آغاز شده
وتاآموزش عالی ادامه مییابداین نوع آموزش سازمان یافته است ودارای ساختاری مشخص می باشدواز
سلسله مراتب منظمی پیروی می کندآموزش غیررسمی: این آموزش به هرنوع فعالیت آموزشی وکار
آموزی اتلاق می شودکه سازمان یافته است ولی درخارج ازنظام آموزشی رسمی تحقق می پذیرد.
توسعه:فرایندی هدف داراست که به وسیله انسان آغازمی گردد وهدف آن بهبودبخشیدن به شرایط
زیستی کلیه است که دریک جامعه زندگی می کنند.توسعه فرایندی مداوم است.رشد:عبارت است
ازتغییرات کمی درطول زمان و جنبه هایی ازتوسعه که قابل رؤیت است وقابل اندازه گیری نیزاست،تولید
ناخالص ملی ودرآمدسرانه،تولیدناخالص ملی فقط جنبه های کمی توسعه یا ارزش افزوده ورشداقتصادی
را اندازه می گیرد.توزیع درآمدکه یک جنبه ازعدالت اجتماعی رامشخص می کندبرای اندازه گیزی توسعه
ازشاخصهای اجتماعی قتصادی نیزاستفاده می گردد.
نظام آموزشی: یک مجموعه پیچیده است که درآن اجزاء متشکله وزیرنظامهابه گونه ای سازمان یافته
است تادراثرتعامل مداوم هدفهای ازپیش تعیین شده راتحقق بخشد.نظام آموزشی نظامی پویاوپیوسته
درحال تحول.دراین نظام،اولا، انسان نه تنهاماده اولیه محسوب می شودبلکه استفاده کننده ازمحصول
این نظام ومجری فعالیت های آن نیزمی باشند.نظام آموزشی باپویایی خودمی توانددرآرمانهای افراد،
انتظارات گروههاونهادهای اجتماعی نیزنحول ایجادنماید.ثانیایک نظام آموزشی ازجنبه های ذیل درحال
رشداست ازنظرکمی:مانند:افزایش جمعیت،افزایش عرضه وتقاضابرای آموزش.ازنظرکیفی:افزایش کیفیت
کیفیت زندگی و بهبودی شرایط زیستی ومعنوی افراد جامعه واکنون فرایندبرنامه ریزی آموزشی
فرایند برنامه ریزی آموزشی
برنامه ریزی آموزشی:عبارت است ازکاربردروشهای تحلیلی درموردهریک ازاجزاء نظام آموزشی و
هدف آن استقرار یک نظام آموزشی کارآمداست. فعالیتهای برنامه ریزی آموزشی عبارتنداز: 1-گردآوری
اطلاعات در باربارهُ نظام اموزشی2 -تشخیص منابع آموزشی مانند:بودجه معلمان،بناهای آموزشی،
کتابهای درسی،موادکمک آموزشی3-برنامه ریزآموزشی بایددرصددپیگیری مؤثراجرای تصمیمات باشدو
اطلاعات مربوط به اجرای تصمیمات را به سطوح تصمیم گیری گرارش می کند4--برنامه ریزی آموزشی
قسمتی ازامورمدیریت راانجام میدهد5-برنامه ریزآموزشی سازماندهی طرحهای وسیعی رادرزمینه های
آموزشی انجام میدهدچارچوب ساختارنظام برنامه ریزی دریک کشوررامی توان به شرح زیرخلاصه
نمود 1-شورای ملی برنامه ریزی که بامراجعه به افکارعمومی وحمایت آنها هدف های کلی توسعه
کشورراترسیم می نماید2-ستادهای برنامه ریزی درسطح کشوریادرسطح استان،که فعالیتهای مربوط به
تحقق یافتن هدفهای کلی رادرچهارچوب هدفهای عملیاتی مشخص میکنند.3- واحدهای برنامه ریزی
وزارتخانه هاکه مسئولیت اجرای طرحهاوتحقق بخشیدن به هدفهای توسعه کشوررادارند.
گردآوری اطلاعات برای برنامه ریزی:پایگاه اطلاعاتی(داده ها):
1-پایگاه اطلاعاتی بایدکامل باشد2-پایگاه اطلاعاتی بایدنظام یافته باشد-برای استقرارپایگاه اطلاعاتی
به نیرونیازاست1-درجمع آوری داده هایافتن کسانیکه منابع اطلاعاتی معتبردراختیاردارند2-چگونگی
دریافت اطلاعات زمینه های تشخیص عوامل درونی نظام آموزشی:1--برنامه ریزی آموزشی برای تشخیص وضع
موجود2-کارایی درونی سطوح مختلف نظام آموزشی3-پیگیری دانش آموزان درطول دوران تحصیلی وپس
ازآن4-منابع مالی5-هزینه های آموزشی6-مسأله برابری دربرخورداری ازآموزش7- ساختارنظام آموزشی
زمینه های تشخیص عوامل برونی نظام آموزشی:1-عوامل مربوط به جمعیت شناسی 2-
عوامل اجتماعی-اقتصادی3-عوامل ی4-میزان کارایی برونی نظام آموزشی5-نیازهای آموزشی
ابزارتشخیص:1-محاسبهُ نرخهاالف-نرخ ثبت نام:جریان وروددانش آموزان به نظام آموزشی ب-نرخهای
ارتقاء،مردودی،وافت تحصیلی، ج-نرخ گذر:عبوردانش آموزان ازیک دوره آموزشی به دورهُ بالاتر2- محاسبه
نسبتها:مانند:نسبت معلم به دانش آموز3-تجزیه و تحلیل یک گروه سنی4-محاسبه نابرابریها5-تجزیه و
تحلیل وضعیت کارکنان(آموز شی،غیرآموزشی)وامکانات درنظام آموزشی6-تجزیه تحلیل مالی:الف-منابع
مالی نظام آموزشی شامل1)منا بع عمومی2)منابع خصوصی3)جامعه زیرپوشش نظام آموزشی4-
درآمدهای جنبی مدرسه وجامعه محلی 5- دریافت کمک مالی ازدیگرنهادها ب- هزینه های آموزشی
شامل:1)هزینه های سرمایه ای2- هزینه های جاری ج- هزینه سطوح مختلف آموزشی برحسب نوع
آموزش د-هزینه سرانه.
مراحل تهیه یک برنامه:1-تشخیص وضعیت گذشته وحال2-ارزیابی نیازها وتدوین هدفها 3-تعییین
منابع(انسانی،کالبدی،مالی)برای تحقق هدفها4 - مقابله نیازهاومنابع -برای تدوین هدف های برنامه
آموزشی کشورازدوروش استفاده می کنند.
1- روش مبتنی برتقاضای اجتماعی،فرهنگی:
برای حذف نابرابریهای اجتماعی به کارمی رودو دو نوع هدف داردالف-هدفهای کمی ب-هدفهای کیفی
2-روش مبتنی برتقاضابرای نیروی انسانی:که برجنبه های اقتصادی تکیه داردوهدف آن پیش
بینی نیروی کار برحسب مشاغل ومهارتهااست و شامل : الف-بررسی وضعیت موجود درسال پایه ب-
ب-پیش بینی نیروی انسانی مورد نیاز ج- ارزیابی نیروی کار برحسب مشاغل د-تبدیل نیازهای نیروی
انسانی به نیازهای کارآموزی ه-محاسبه نیروی انسانی ناشی ازبازنشستگی وغیره
تعیین منابع موردنیازبرنامه آموزشی کشور:1-منابع آموزشی1)معلمان وتربیت معلم2)امکانات
2-منابع مالی
اجرای برنامه ریزی آموزشی وارزیابی آن : شامل:1- ارتباط بین برنامه ریزی و اجرا2 -هماهنگ
ساختن آموزش بخش دولتی وخصوصی 3-هماهنگ سازی کمکهای ملی 4-مشارکت مردم
نظارت بر:1-امورمالی 2-کارکنان 3-ساختمان مدارس
ارزیابی برنامه:شامل:الف-ارزیابی کارایی درونی شامل:1-هرم آموزشی2-عقب افتادگی 3-کارایی
کمی4-کارایی ظاهری5-کارایی واقعی6-کارایی کیفی7-محتوی وروشها8-تربیت معلم9-هزینه ها
ب-ارزیابی کارایی برونی شامل:1-ارزیابی اقتصادی 2-ارزیابی اجتماعی 3-ارزیابی فرهنگی4 -ارزیابی
کمکهای بین المللی مانندبورس تحصیلی.
اصلاح وتجدیدنظردربرنامه
نتیجه گیری:
تهیه برنامه،اجرا،نظارت،ارزیابی واصلاح برنامه آموزشی کشورفرایندی است که پیوسته موردنظراست
منبع : گروه مشاوران یونسکو.(1393).فرایند برنامه ریزی آموزشی.ترجمه:فریده مشایخ،تهران:نشرمدرسه.
اصفهانی استاد ارجمند:بختیاری تاریخ :98/3/10
مقدمه
برنامه ریزی های راهبردی وعملیاتی دردانشگاه،سه گام عمده دارد:1-بررسی ،ارزیابی وشناسایی وضعیت
موجود،2-برنامه ریزی براساس یافته های ارزیابی، یاتدوین طرحها وبرنامه هایی به منظوربرآوردن نیازها،مسائل
ومشکلات3 -اجرای برنا مه ها، پس از تدوین گزارش ارزیابی درونی و شناسایی کمبود هاو نیازهای آموزشی،
شورای برنامه ریزی به طراحی وتدوین برنامه های اجرایی بهبودکیفیت واحد دانشگاهی می پردازد.
برنامه ریزی براساس یافته های ارزیابی
پس ازآنکه گزارش نهایی ارزیابی کیفیت آموزشی تدوین شد1-نخست بایداهداف برنامه های بهبود کیفیت
دانشگاه راتدوین نمود،2- براساس اهداف تدوین شده،تهای اجرایی بهبود کیفیت رامشخص کرد،3-آنگاه
از میان تهای اجرایی تعیین شده، تهای اولویت دار واحددانشگاهی را با توجه به اهداف، منابع و
امکانات موجود وهمچنین براساس فرصتهاوتهدیدهای پیش روتعیین کرد،4-درنهایت برنامه های عملیاتی رابرای
تمام تهای اجرایی اولویت دارتهیهوتدوین نموددرادامه به بررسی مراحل تدوین برنامه های عملیلتی بهبود
کیفیت آموزش براساس نتایج گزارش ارزیابی واحد دانشگاهی می پردازیم .
تدوین اهداف
پس ازآنکه گزارش ازارزیابی کیفیت آموزشی تدوین شد،گام مهم دربرنامه ریزی ،تعیین اهداف آموزشی
،پژوهشی و خدمات تخصصی برای بهبود کیفیت واحد دانشگاهی است. هدف رکن اساسی برنامه ریزی
است . و نقش دانشگاه را دراجتماع قانونی می سازد هدفها باید روشن، قابل سنجش، منطقی، دست
یافتنی،اولویت دار،مستدل وقابل حسابرسی باشد.
تعیین ت های اجرایی
پس ازتدوین اهداف آموزشی بایدتهای اجرایی برای رسیدن به اهداف موردنظرتدوین شود.ت
های اجرایی تعیین کنندهُ چارچوب تصمیمات، راهکارهاو شقوق عملیاتی است که در راستای تحقق اهداف
تدوین می شود.تها، شرح کلی اقداماتی هستندکه بر اساس آنها، راههای دستیابی به اهداف اتخاذ
می گردند.بنابراین آنچه دراینجا باید موردتأکیدقرارگیرد، تناسب وسازگاری سیا ست ها بااهداف برنامه است.
اولویت بندی درت های اجرایی
شورای برنامه ریزی آموزشی بایدازمیان ت های اجرایی تدوین شده،ت های اجرایی الویت دار
را تعیین نماید.مأموریت، اهداف و راهبردهای واحد آموزشی به علاوه مسائل ومشکلات انسانی، مادی ومالی
ازعوامل اصلی اولویت بندی درت های اجرایی است.
تدوین برنامه های عملیاتی
واحد برنامه ریزی آموزشی لازم است ت های اجرایی را به برنامه های عملیاتی تبدیل کند. برنامه های
عملیاتی، معمولابه صورت برنامه ها وطرح های کاملا مشخص، دقیق وقابل ارزیابی تدوین می شود. برنامه های
اجرایی، نحوهُ انجام عملیات، منابع انسانی، مادی ومالی مورد نیازورفتاراعضای واحددانشگاهی رارهبری می کند.
تدوین سند برنامه های آموزشی
پس از تدوین برنامه های عملیاتی، اسناد برنامه ریزی به طور دقیق تهیه و تدوین می شود. در سند برنامه،
ضمن معرفی کامل واحد دانشگاهی، تما می مراحل، اهداف، ت های اجرایی، برنا مه های عملیاتی
وشیوه های اجرای برنامه هاباجزئیات کامل توضیح داده می شود.سندبرنامه های آموزشی درنهایت به امضای
شورای برنامه ریزی واحد دانشگاهی می رسد ولازم است مبنای فعالیت ها وامورواحد دانشگاهی قرار گیرد.
ارزیابی تکوینی برنامهُ تدوین شده
قبل ازاجرای نهایی هربرنامه ،تجزیه وتحلیل وارزیابی تمامی عناصر برنامه ضروری است.همچنین بهره گیری
ازنظر متخصصان وکارشناسان متعدددرمورد برنامهُ تدوین شده وارزیابی مقدماتی وآزمایشی برنامه سبب اصلاح
نقاط ضعف ومبهم برنامه می گردد(نیستانی،1391،ص131تا142).
اجرای برنامهُ آموزشی
اجرای برنامه های عملیاتی،گام بعدی درفرایند برنامه ریزی درواحد دانشگاهی است.
نتیجه گیری
گام های برنا مه ریزی درسطح واحد دانشگاهی عبارتنداز:1- ارزیابی وضعیت کمّی و کیفی واحد دانشگاهی،
2- تدوین اهداف وت های اجرایی،3 - اولویت بندی ت های اجرایی،4 - تدوین برنامه های عملیاتی،
5 – تدوین سندبرنامه ریزی، 6-اجرای برنامه های عملیاتی، 7- ارزیابی مداوم برنامه های اجرایی
منبع
نیستانی، محمد رضا. برنامه ریزی آموزشی : راهبردهای بهبود کیفیت در سطح یک واحد مدرسه، و واحد
دانشگاهی وآموزش مجازی».(1391)،انتشارات،اصفهان:آموخته.
اصفهانی استادارجمند:دکتر بختیاری تاریخ 98/2
مقدمه
برنامه ریزی مشارکتی درمدرسه مانندیادگیری گروهی برهمکاری ومشارکت تمام
اعضای مدرسه درحل مسايل آموزشی مبتنی است ومعلمان،دانش آموزان، انجمن
اولیاومربیان، دست اندرکاران محلی مدرسه متعهدمی شوندتابرای بهبودآموزش و
ویادگیری درمدرسه فعالانه شرکت کنندوباعث تقویت انگیزه آنهامی شود.
برنامه ریزی مشارکتی
برنامه ریزی مشارکتی درسایۀ همکاری اعضای واحدآموزشی، سبب آزادی
نیروهای خلاق ونوآوری کارکنان میشودو به آنهافرصت می دهدتادرفرایندتفکرمشارکت
کنندوباعث می شودتا اندیشۀ اعضارشدیابدوآنهاهنگام پیاده شدن برنامه،آن را ازخود
بدانند.همچنین نگرش مثبت درکارکنان افزایش می یابدبرنامه ریزی بامشارکت اعضای
واحدآموزشی سبب می شودتافعالیت هادرجهت معینی هدایت گرددواین احساس در
کاکنان به وجود آیدکه فعالیت آنهابه منظورهدف سودمندی است.
برنامه ریزی مشارکتی درواحدآموزشی نتایج مثبت ذیل رابه همراه دارد:
1-کاهش گوشه گیری اعضای واحدآموزشی
2-افزایش تعهدکارکنان به ماموریت واهداف آموزشی
3-مسئولیت مشترک برای رشدوپیشرفت فراگیران
4-افزایش معناوفهم بیشتردربارۀ روشهای انجام کاروکمک به همۀ اعضای واحدآموزشی تابه اهداف آموزشی برسند.
5-ایجاددانش وباورهای جدیددربین اعضانسبت به ماموریت ،اهداف وراهبردهای واحدآموزشی
6-ایجادزمینه ای که به نوآوری ورشدآگاهی اعضا کمک کند.
7-رضایت بیشترمربیان وافزایش حضورآنهادرفعالیت های آموزشی.
8-پیشرفتهای معناداردرتدریس ومنطبق بودن بانیازهای فراگیران .
9-تعهدبه انجام تغییروتحول درآموزش ویادگیری.
10-بهبودکیفیت وتغییرات مداوم،بنیادین ومنظم درواحدآموزشی.
نتیجه گیری
مهمترین حسن برنامه ریزی مشارکتی، تدوین برنامه ها بر اساس نیاز واحد
آموزشی،افرادوشرکت کنندگان است.ومدیران نقش بسیارمهمی درتحقق برنامه ریزی
مشارکتی موفقیت آمیزدرواحدآموزشی دارند.
منبع
نیستانی،محمدرضا.برنامه ریزی آموزشی:راهبردهای بهبود کیفیت درسطح
(مدرسه،دانشگاه وآموزش مجازی).(1391)،اتشارات:نقش مانا.
اصفهانی استاد:دکتربختیاری تاریخ:98/1/31
مقدمه
برخی ازنظریه پردازان حوزه برنامه ریزی آموزشی،کوشیده اند دست به طبقه
بندی وتیپ شناسی دربرنامه ریزی آموزشی بزنند والگوهایی را درقلمرواین فرایند
شناسایی ومعرفی کنند.
الگوهای برنامه ریزی آموزشی
هودسن ازپنج الگوی برنامه ریزی یاد می کندوازنظروی الگوهادارای ویژگیهایی به شرح ذیل است:
-الگوی اجمالی به الگوی عقلایی شباهت داردوحاوی چهارعنصراست.1) تعیین
هدف،2) شناسایی جایگزینها، 3) ارزشیابی وسیله ها درمقابل ارزشیابی اهداف
4) اجرای تصمیمها.
-الگوی افزایشی حاکی ازآن است که فرایند برنامه ریزی بیشترمقید به وسیله های
موجودودردسترس است تاتعریف اهداف.
-الگوی حمایتی یک الگوی تعاملی است که برمقایسه وبررسی ویژگیهای تصمیم
گیری تآکیدمی ورزداین الگوبیش ازالگوی مذاکره ای به وسیله هدف وارزش راهبری
می شود.
-الگوی بنیادی دونوع دارد:یکی مبتنی برفعالیت خودجوش است وبه مدد خوداتکایی
وکمک دوجانبه راهبری می شود.نوع دیگربرویژگیهای ساختاری ملتها ونظامهایی که
که مانع توزیع عادلانه کالاهاوخدمات می شود،تأکید دارد.
ویلسن به سه الگوی دیگرغیرازالگوهای عقلایی وافزایشی اشاره می کندکه عبارت
انداز:افزایشی مرکب،یادگیری-سازشی وسیستمهای کلی.
آدامزالگوهای یادشده دربالارازیرمجموعه هایی ازدوالگوی کلی عقلایی وتعاملی به
شرح ذیل می داند.
الگوی عقلایی:الگوی عقلایی،برنامه ریزی رایک سلسله وسیله برای تحقق اهداف
معین،تلقی می کند.دراین فرایندت گذاران می کوشندمشکلات مهم،نیازهاو
هدفهاراتوصیف کنند.همچنین هزینه وفایده هرشق خاص رانیزمشخص می کنندآنگاه
به انتخاب برنامه عمل دست می زنند.سپس برنامه را به طرح وطرح رابه پروژه تبدیل
می کنند.سرانجام برنامه اجراشده راباتوجه به هدف اصلی ارزیابی می کنند.
الگوی فن گرا،عینی ترین نمونه الگوهای عقلایی است.برنامه ریزی متمرکزدارد
الگوی تعاملی:درالگوی تعاملی ،برنامه ریزی کوششی است برای وساطت بین
نظروعمل، به عبارت دیگربرنامه ریزی عبارت است ازتعامل،تفسیر،تصمیم گیری
وبازتعامل،تفسیروتصمیم گیری.این الگوجنبه مشارکتی داردوبایدبامحیط تطبیق
داده شود.درالگوی تعاملی،کوشش می شودکه روشهای تحلیل سیستمهابه مسایل
وموقعیتهای انسانی بسط داده شودوازعلوم انسانی به ویژه جامعه شناسی علوم
ی مردم شناسی علوم تلفیقی مدیریت برای فهم تصمیم گیریهای مربوط به
نظامهای اجتماعی استفاده می شودالگوی توافقی نمونه الگوی تعاملی است دراین
الگوتصمیم گیری به شیوه غیرمتمرکزانجام میشود.
الگوی ی:درحدفاصل بین دوالگوی فن گرا وتوافقی الگوی ی قراردارددراین
الگواهداف به صورت متمرکزاست.
نتیجه گیری:الگوهای برنامه ریزی آموزشی عقلایی،تعاملی،فن گرا،توافقی،ی،
اجمالی،افزایشی،حمایتی،بنیادی ومذاکره ای
منبع:محسن پور،هرام.مبانی برنامه ریزی آموزشی.1387.انتشارات،وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی،ص164-5
اصفهانی استاد : دکتربختیاری تاریخ:98/2
مقدمه
برنامه ریزی دردانشگاه به عنوان بخشی ازفرایندمدیریت نظام آموزش عالی می کوشدتامطلوب ترین اقدامات را برای بهبود کیفیت فعالیتهای آموزشی مشخص کند.برنامه ریزی درمراکزآموزش عالی فرایندی است که به وسیله آن مسايل نظام مشخص گردیده وبرنامه های عملیاتی برای بهبود کیفیت دانشگاه تدوین می شوندوسرانجام موفقیت برنامه درعمل مورد ارزیابی قرارمی گیرند.
برنامه ریزی سبب می شودتامیزان اشتباهها واهمالهای ناخوشایند درخصوص کیفیت فعالیتهای آموزشی مرکز آموزش عالی به حداقل کاهش یابد واهداف ،خط مشی ها وراهبردهای دانشگاه،بعد ازبررسی وکسب اطمینان دقیق درباره مسايل درونی وبیرونی دانشگاه تدوین گردند.
برنامه ریزی بهبود کیفیت
براساس تعریف این مجموعه ازبرنامه ریزی آموزشی،فعالیت برنامه ریزی دریک دا نشگاه
(یک مرکزآموزش عالی، دانشکده و گروه آموزشی)عبارت است از: شکل گیری یک گروه
برنامه ریزی به منظوربررسی وشناسایی وضعیت کمی وکیفی دانشگاه، تشخیص نقاط
قوت وضعف،محدودیت هاومنابع وامکانات موجود، تدوین اهداف و ت های اجرایی
برای بهبود کیفیت آموزش، اولویت بندی د رت های اجرایی تدوین شده،برنامه ریزی
برای عملیاتی کردن ت های اجرایی اولویت دار،اجراودرنهایت ارزیابی برنامه های
اجرایی،بنابراین برنامه ریزی های راهبردی وعملیاتی دردانشگاه سه گام عمده دارد:
1-بررسی،ارزیابی وشناسایی وضعیت موجود
2-تدوین طرح هاوبرنامه هایی به منظوربرآوردن نیازها،مسایل ومشکلات
3-اجرای برنامه ها
نخستین گام برنامه ریزی دردانشگاه، تشخدص نیازهای آموزشی است .شناسایی
نیازهای آموزشی از طریق بررسی و ارزیابی کیفیت دانشگاه در این زمینه ها به دست
می آید: فرایندهای یاد دهی یادگیری، کیفیت آموزش،خدمات اعضای هیأت علمی،کیفیت
مدیریت (برنامه ریزی، تصمیم گیری، رهبری، سازماندهی وهماهنگی)، کیفیت محتوا و
برنامه های درسی،کیفیت فناوری های جدید اطلاعاتی و ارتباطی، کتابخانه، تجهیزات
و امکانات آموزشی، آزمایشگاهی و کارگاهی، تجهیزات وامکانات اداری ، مادی ومالی
ودرنهایت سرنوشت شغلی دانش آموختگان.در بسیاری ازواحدهای آموزشی باوجودانجام
ارزیابی درونی، ازاطلاعات به دست آمده از گزارش ارزیابی،دربهبودوارتقای کیفیت آموزش
خویش به طورنظامندبهره نمی گیرند.
نتیجه گیری
دربرنامه ریزی دانشگاه، لازم است براساس نتا یج ارزیابی به تدوین برنامه های
عملیاتی به منظورانجام بهبودکیفیت ودرنهایت تدوین شده برنامه های عملیاتی ،اجراگردد.
منبع:نیستانی.محمدرضا.برنامه ریزی آموزشی :راهبردهای بهبودکیفت درسطح
مدرسه،دانشگاه وآموزش مجازی،(1390).انتشارات نقش مانا
اصفهانی استاد:دکتر بختیاری تاریخ :98/2
مقدمه
دنیاازجهات مختلف درمعرض تحول ودگرگونی شگفت آوری قرارگرفته است.حجم
دانش بشربه مقیاس وسیعی افزایش یافته است وابداعات جدیدی درزمینه علوم
وفنون به وجود آمده است.نهادهای آموزشی ناگزیرندکه متناسب باتحولات علمی
و فنی واجتماعی دربرنامه هاوفعالیتهای آموزشی خود تجدید نظرکرده، بااعمال
اصلاحات وقبول نوآوریها، خود رابا تحولات عصرهمگام سازندتابه این ترتیب وظیفه
اصلی خودکه تربیت نیروی انسانی است به گونه ای شایسته انجام دهند.
برنامه ریزی برای اصلاح ونوآوری آموزشی
برنامه ریزی برای اصلاح ونوآوری شکل خاصی ازبرنامه ریزی است.که براساس آن
مطالعه برای اعمال اصلاحات وتدوین طرحهای اصلاحی و نوآورانه صورت می گیرد
ونحوه اجرا و ارزشیابی طرحهای اصلاحی تعیین می شود. این نوع برنامه ریزی خود
دارای مراحلی است که به اختصاربیان می شود.
- توجیه وتبیین ضرورت اصلاح
-تعیین قلمرواصلاح ونوآوری
-ایجاد تشکیلات سازمانی
-انجام مطالعه وتحقیق
-تهیه مقدماتی طرح
-نظرخواهی ازگروههای ذی ربطءذی صلاح وذی نفع
-اجرای آزمایشی
-اجرای سراسری
نتیجه گیری :درنتیجه برنامه ریزان آموزشی موظف اندباارزیابی نظام آموزشی وشناخت جنبه هایی ازنظام آموزشی که نیازمند اصلاح است برنامه ریزی برای اصلاح ونوآوری را انجام دهند.
منبع:
محسن پور،بهرام.مبانی برنامه ریزی آموزشی.(1387)انتشارات،وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی.
اصفهانی استاد :دکتربختیاری تاریخ:98/2
درباره این سایت